آشنایی با مجلس خبرگان رهبری

مجلس خبرگان رهبری از نهادهاى ابتکارى در نظام سیاسى جمهوری اسلامی ایران است که براى اوّلین بار، با تدوین قانون ‏اساسى جمهورى اسلامى، در حقوق اساسى مطرح شد.

مجلس‏ خبرگان، نهادى است که به موجب قانون اساسى، سه مسئولیت مهم درباره رهبرى نظام دارد: «انتخاب»، «برکنارى» و «نظارت»

مجلس خبرگان رهبری، از دو بخش هیئت رئیسه و کمیسیون‏ها تشکیل می ‏شود:
الف) هیأت رئیسه
ب) کمیسیون‏ ها

دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری، نهادى است قانونى که زیر نظر هیأت رئیسه مجلس خبرگان، اداره می ‏شود و براى انجام مأموریت ‏ها و مسئولیت‏ ها و تنظیم امور مربوط به مجلس خبرگان، تشکیل می گردد.

بسم الله الرحمن الرحیم‏
... و باید بدانیم که اگر رئیس جمهور و نمایندگان مجلس، شایسته و متعهد به اسلام و دلسوز براى کشور و ملت باشند، بسیارى از مشکلات پیش نمى ‏آید و مشکلاتى اگر باشد رفع مى ‏شود. و همین معنا در انتخاب خبرگان براى تعیین شوراى رهبرى یا رهبر با ویژگى خاص، باید در نظر گرفته شود که اگر خبرگان - که با انتخاب ملت تعیین مى ‏شوند- از روى کمالِ دقت و یا مشورت با مراجع عظامِ هر عصر و علماى بزرگ سرتاسر کشور و متدیّنین و دانشمندان متعهد، به مجلس خبرگان بروند، بسیارى از مهمات و مشکلات به واسطه تعیین شایسته ‏ترین و متعهدترین شخصیت ‏ها براى رهبرى یا شوراى رهبرى، پیش نخواهد آمد، یا با شایستگى رفع خواهد شد. و با نظر به اصل یک‏صد و نهم و یک‏صد و دهم قانون اساسى وظیفه سنگین ملت در تعیین خبرگان و نمایندگان در تعیین رهبر یا شوراى رهبرى روشن خواهد شد که اندک مسامحه در انتخاب چه آسیبى به اسلام و کشور و جمهورى اسلامى وارد خواهد کرد که احتمال آن - که در سطح بالاى از اهمیت است - براى آنان تکلیف الهى ایجاد مى‏ کند.

بسم الله الرحمن الرحیم
با تأیید خداوند متعال - جلّ و على  - و پشتیبانى حضرت ولى اللَّه اعظم بقیة اللَّه - أرواحنا لمَقْدمه الفداء - بر حسب اصل یکصد و هفتم قانون اساسى جمهورى اسلامى، مجلس مبارک خبرگان - که به وسیله آراى ملّت عظیم الشأن ایران، شمارى از علماى اَعلام و حجج اسلام، ادام اللَّه بقائهم،براى تعیین رهبر یا شوراى رهبرى، انتخاب شده اند - مفتوح گردید.

با الهام از روایت یعقوب بن شعیب از امام صادق «علیه ‏السلام» در زمینه شناسایى و تعیین جانشین مقام رهبرى و ولایت امر مسلمین در هر زمان.
براى پیشگیرى از بروز فترت در نظام جمهورى اسلامى و ضمانت تداوم حکومت شرعیه بر اساس ولایت فقیه، در اجراى اصل 107 و 108 قانون اساسى، قانون انتخابات، تعداد، شرایط و آیین نامه داخلى مجلس خبرگان رهبرى به شرح ذیل تنظیم گردید:

پس از برگزارى انتخابات مجلس خبرگان، نخستین جلسه در هر دوره، با حضور حدّاقل دو سوم نمایندگان، رسمیّت می ‏یابد. برگزارى نخستین جلسه هر دوره، با هم‏آهنگى دبیرخانه مجلس خبرگان، بر عهده شوراى نگهبان است. جلسه افتتاحیّه، با استقرار هیئت‏ رئیسه سِنّى در جایگاه و استماع سرود جمهورى اسلامى و قرائت قرآن، شروع می ‏شود. بعد از انجام مراسم تحلیف، هیئت ‏رئیسه دائم مجلس خبرگان براى مدّت دو سال انتخاب می ‏شوند. بدین ترتیب، در طىِّ هشت سال نمایندگى اعضاى خبرگان - که بیشترین مدّت نمایندگى در ایران است - چهار بار انتخابات هیئت‏ رئیسه دائم، تجدید می ‏گردد.

بخش اطلاع‌ رسانی وسایت دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری  دارای فعالیت‌ های متعددی بوده است که عمده آنها به شرح زیر می باشد.

کتابخانه تخصصی مرکز تحقیقات علمی در راستای تحقیق و پژوهش در زمینه اندیشه سیاسی اسلام و حکومت اسلامی در سال 1380 تاسیس گردید و طی این سال ها به گردآوری و ساماندهی منابع گوناگون در حوزه های ولایت فقیه، فقه سیاسی، حقوق اساسی، خبرگان، فلسفه سیاسی پرداخته است.

الف ) مقدمه‏
گرچه پیروزى انقلاب اسلامى و تأسیس نظام جمهورى اسلامى، زمینه توجه بیشتر پژوهش‏گران را به آموزه ‏هاى سیاسى و اجتماعى اسلام و نقش آن در حوزه عمومى فراهم کرد ؛ اما روند پر شتاب انقلاب، امکان طراحى همه جانبه نظام حکومتى اسلام را از انقلابیون گرفت و شرایط ویژه سال‏هاى نخستین انقلاب و سپس جنگ تحمیلى، مانع از تحقیقات نظرى و کاربردىِ عمیق و بلند مدت در این باره گردید.

با وجود این، مواجهه نظام با پاره ‏اى از معضلات فقهى و قانونى در سال‏هاى بعد، موجب طرح دیدگاه ‏هاى جدید و ایجاد زمینه بازنگرى در قانون‏ اساسى شد ؛ اما با این همه، هنوز جاى تحقیق بیشتر در موضوعات حکومت اسلامى عمیقاً احساس مى‏ شود. دفاع عالمانه از اصول نظام اسلامى مانند ولایت فقیه و تبیینِ مباحث مهمِ اندیشه سیاسى اسلام چون عدالت و آزادى هنوز نیازمند تلاش‏ هاى محققانه است.

مجلس خبرگان رهبری با توجه به نیازهاى فکرى و علمى کشور و تأکیدات مکرر رهبرى، در اجلاسیه 1371/11/28 مسئولیت پژوهش در موضوع حکومت اسلامى را بر عهده "دبیرخانه مجلس خبرگان" گذارد. بر اساس این مصوبه، مرکز تحقیقات حکومت اسلامى[1] در سال 1372 به منظور تبیین، تعمیق و توسعه اندیشه‏ سیاسى اسلام در موضوع حکومت اسلامى بنیان گذارده شد.

گستره فعالیت‏ هاى مرکز تحقیقات بر اساس ساختار و شرح وظایف در دو سطحِ داخل و خارج با اولویتِ داخل کشور است.

الف) اهداف‏
مجله حکومت اسلامى با الهام از رهنمودهاى مقام معظم رهبرى حضرت آیةاللَّه خامنه‏ اى - مدظله العالى - در دیدار با مسئولان فصلنامه درسال 1375 ، با اهداف ذیل آغاز به کار نمود:
1. تبیین اندیشه سیاسى اسلام؛
2. معرفى فقه سیاسى؛
3. تبیین اندیشه سیاسى مبتنى بر ولایت فقیه؛
4. فراهم ‏سازى بستر گفتگ‏وهاى علمى در عرصه سیاست دینى؛
5. پرداختن به تاریخ سیاسى مسلمین.